Ynglŷn â Chris Buxton
Mae Chris Buxton yn yn awdur, gyfarwyddwr ac yn gynhyrchydd llawrydd ar gyfer ffilmiau byr a chynyrchiadau llwyfan a radio. Mae wedi ennill nifer o wobrau, gan gynnwys gwobr BAFTA Cymru am y Ffilm Fer Orau.
Am beth amser, roeddwn i eisiau gwneud ffilm yn seiliedig ar brofiadau fy nhad yn yr Ail Ryfel Byd. Nid oedd ei brofiad yn arbennig o arwrol nac yn debyg i straeon rhyfel traddodiadol, ond dwi’n gwybod fod gan ei ryfel – ar y ffrynt cartref ac o amgylch yr Ymerodraeth – sgôp enfawr ar gyfer stori newydd am Brydain a'r Prydeinwyr. Fel darn o waith ffilm traddodiadol, byddai hwn yn brosiect hynod o ddrud oherwydd yr angen i ffilmio mewn lleoliadau rhyngwladol. Mae hyn yn gwneud y ffilm yn anymarferol o ran cyllideb; nid ydych yn gweld cannoedd o filiynau o ddoleri yn cael eu rhoi mewn straeon personol bach.
Roedd gen i syniad a allai osgoi'r angen am wneud ffilmiau costus ar leoliad
Roeddwn i eisiau troi byd ffotorealistig cynhyrchu ffilmiau â’i ben i lawr. Yn hytrach na cheisio efelychu’r byd go iawn i bwynt lle rydym bron yn twyllo pobl yr oeddem yn wirioneddol ar leoliad ym 1942, roeddwn yn meddwl y byddai'n ddiddorol, yn lle hynny, ddewis cyfuniad mwy arddulliedig o ddarluniadau, dylunio graffig a chelf dull posteri propaganda i ennyn cyfnod a'r lleoliad. Wedi'i gyfuno â drama fyw, gallai hyn fod yn ffurf yn drawsnewidiol o adrodd straeon ffilmig - rhywbeth roeddwn i'n ei alw'n 'Naratif Hybrid'.
Byddai'r dull hwn o wneud ffilmiau yn lleihau'n sylweddol goblygiadau o ran cynaliadwyedd
Trwy adroddiad BFI/ARUP/albert’s Screen New Deal, rwyf wedi darganfod mai teithio a thrafnidiaeth sy'n cyfrannu fwyaf at eich ôl troed carbon wrth wneud ffilm. Trwy beidio â ffilmio ar leoliad, rydych yn torri'r allyriadau carbon hynny allan ar unwaith, sy'n cael effaith enfawr. A heb fod angen defnyddio deunyddiau crai i greu setiau a phropiau sy'n cael eu symud gannoedd o filltiroedd yna'n sothach, rydych chi'n lleihau allyriadau ymhellach.
Gall defnyddio VFX ffotorealistig ynghyd â ffilmio ar leoliad neu sgrîn werdd hefyd fod yn straen ar adnoddau, megis pŵer, felly byddai dewis ffyrdd symlach, tebyg i collage o ennyn ymdeimlad o le yn lleihau effaith amgylcheddol ôl-gynhyrchu.
Defnyddiais gyllid Her Cymru Werdd i brofi fy nghysyniad
Roeddwn i eisiau gwneud lluniau prawf ar gyfer fy ffilm mewn ffordd gynaliadwy, i brofi bod atebion creadigol ar gael o fewn y diwydiant ffilm o ran ffrwyno allyriadau carbon. Felly, ar ben yr agweddau cynaliadwy sy’n gynhenid i wneud ffilmiau naratif hybrid, defnyddiais gast a chriw lleol, a chyflenwyr lleol i leihau allyriadau teithio, llogais yr ychydig bropiau a ddefnyddiwn yn lleol, ffilmio mewn gofod amlbwrpas a gweithio gydag arlwywr cynaliadwy/moesegol.
Es i trwy gyfnod creadigol helaeth o ffilmio, yna mireinio'r ymagweddau at wahanol saethiadau a dilyniannau, nes i mi gael y lluniau ar gyfer prawf cysyniad i’r ffilm hir. Ymgorfforais wahanol agweddau o wneud ffilmiau arbrofol gyda naratif yr oeddwn wedi’i archwilio yn fy ngwaith Meistr i greu’r ffilm Naratif Hybrid hon. Roedd yr agweddau hyn yn cynnwys dylunio dilyniant teitl, darlunio, animeiddio, dylunio symudiadau, cyfosod haenau gyda ffilmio byw a mwy.
Creais ddilyniannau a oedd yn cynnal y naratif heb y costau carbon ac ariannol
Mae set gymhleth o saethiadau sy'n dangos hyn yn dda: gwelwn gonfoi o longau yn hwylio ym Môr y Canoldir, yna mae'r camera'n tynnu allan i ddatgelu bod y confoi mewn gwirionedd yn adlewyrchiad o gonfoi yn nrych lamp signalau a ddelir gan gyfeiriwr o’r Awyrlu Brenhinol yn eistedd mewn awyren. Yna, mae'r camera yn tynnu'n ôl o hwnnw ac mae'r awyren yn gwyro i'r cymylau.
Fe gostiodd y dilyniant hynod gymhleth hwn a fyddai wedi cymryd swm enfawr o amser, arian a allyriadau charbon i'w wneud ar leoliad ffotorealistig gyda VFX tua £60 am ddeunyddiau i mi a chafodd effaith carbon gymharol fach. Heblaw am ei ffilmio, bu'n rhaid i mi brynu'r lamp, model 3D o'r awyren ar-lein a gwisg yr Awyrlu Brenhinol yn ogystal â gwneud ychydig o ddarlunio. Cyflawnwyd y dilyniant cyfan mewn ychydig oriau yn unig, ac mae’n adrodd y stori yr un mor effeithiol, a byddwn yn dadlau’n fwy atgofus, na phe baem wedi defnyddio dulliau gwneud ffilmiau cyllideb fawr nodweddiadol.
Gan fod ffilm yn gyfrwng mor realaidd, rydyn ni wedi'n cyflyru i ddisgwyl iddi edrych yn realistig
Roeddwn i eisiau gwneud y gwrthwyneb. Roeddwn i eisiau i gynulleidfaoedd weld nad yw'r ffilm yn real, ei bod yn hynod arddulliedig, ond mae'n dal i fod yn ffilm gyda naratif, drama a chelfyddyd. Nid oes angen iddo fod yn ddarn llai dilys o adrodd stori oherwydd ei fod yn defnyddio arddull wahanol i'r hyn yr ydym wedi dod yn gyfarwydd â hi gyda stiwdios ffilm cyllideb fawr, ffilmio ar leoliad, lefelau dwys o VFX a'r holl garbon ac arian parod sydd ynghlwm wrth hynny i gyd.
Rwy'n hapus iawn gyda'r prawf cysyniad a grëwyd gennym
Rydym wedi cael adborth gwych gan gynulleidfaoedd a diddordeb gan bobl o fewn y diwydiant. Mae’n dangos y gallwch chi gynhyrchu ffilmiau difyr a gafaelgar heb rai o’r anfanteision sydd ynghlwm wrth wneud ffilmiau cyfoes; roedd ein cyllideb yn fach iawn, ac nid oedd gennym yr allyriadau carbon a oedd yn gysylltiedig â theithio helaeth, trafnidiaeth, adeilad set a thechnoleg VFX ffotorealistig.
Yn ogystal â gwneud ffilm hir, rwyf am barhau i wrthdroi safonau'r diwydiant
Mae’r prosiect hwn wedi dangos y gall gwneud pethau’n wahanol i’r arfer fod yr un mor effeithiol â dulliau mwy nodweddiadol o adrodd straeon. Rydym yn tueddu i feddwl yn gonfensiynol, ond pan ddaw i faterion amgylcheddol mae angen i ni symud yn gyflym a rhoi cynnig ar atebion amgen. Nid yw hyn o reidrwydd yn golygu cwtogi cyfleoedd artistig nac effeithio ar greadigrwydd; mae yna lawer iawn o dechnoleg ddiddorol ar gael a chryn nifer o atebion arloesol creadigol y gallwn roi cynnig arnynt. Mae'n debyg y gallwn ymhelaethu ar yr hyn a wnawn fel gwneuthurwyr ffilmiau, yn hytrach na theimlo bod yn rhaid i ni leihau’r hyn a wnawn oherwydd pryderon amgylcheddol.